Nr 13/2022 Badanie i projektowanie

O badaniach mówi się w środowisku projektowym coraz częściej i we wciąż nowych znaczeniach.
Na badania powołują się projektanci i projektantki pracujący dla przemysłu. O badawczym charakterze swojej działalności często mówią osoby, które działają na pograniczu dizajnu i sztuki, tworząc wzornictwo unikatowe i kolekcjonerskie. Projektowaniem jako tematem badań zainteresowali się też liczni przedstawiciele i przedstawicielki innych dyscyplin. Nie brak opracowań naukowych i popularnonaukowych ukazujących ekonomiczne, środowiskowe, kulturowe, socjologiczne, psychologiczne, a nawet polityczne uwarunkowania i konsekwencje projektowania.

Projektowanie i naukę wiele różni, ale wiele też łączy. Wbrew obiegowej opinii dizajn nie ogranicza się do praktyki. Projektanci i projektantki korzystają z wiedzy i wytwarzają wiedzę. Nauka nie jest z kolei działalnością czysto teoretyczną.

Gwałtowny rozwój branży IT napędza nowe podejście do praktyk projektowych, skupionych na skuteczności i szybkości. Twórcy produktów cyfrowych adaptują z innych dziedzin i udoskonalają metody szybkiej weryfikacji podejmowanych działań. Firmy doradczo-projektowe z powodzeniem mogą implementować te praktyki i metody w procesy znajdowania innowacji i rozwoju nowych rozwiązań wzorniczych.

Perspektywa nieantropocentryczna staje się coraz bardziej istotna zarówno w badaniach nad dizajnem (projektowaniem, wytwarzaniem i użytkowaniem), jak i w samych dyscyplinach projektowych. Wnioski płynące z interdyscyplinarnych badań posthumanistycznych potencjalnie mogą być dla praktyków dyscyplin projektowych źródłem inspiracji do pogłębionej refleksji nad własną praktyką, jej celami i miejscem w świecie.

Tym, czego często brakuje badaniom naukowym, jest nieco bardziej otwarta, eksperymentalna metodologia, z kolei badania projektowe zyskałyby, gdyby były prowadzone w bardziej systematyczny sposób.

Koncepcja projektowania, w którego centrum zainteresowania znajduje się odbiorca, nie jest oczywiście nowa. Historia projektowania zorientowanego na użytkownika sięga refleksji kognitywnej lat 80. ubiegłego wieku, którą popularyzowali między innymi Don Norman, Nigel Cross i Donald Schön.

Coraz łatwiej zaobserwować wartość wynikającą ze sprawczości pochodzącej z poszukiwań, które przedstawiają rzemiosło i technologię jako przyległe lub komplementarne.

„Zrównoważone struktury »formoaktywne«” odnoszą się do łączenia poszukiwania formy z dobieraniem materiałów o odpowiednich własnościach w celu opracowania lekkich i niskoemisyjnych metod budowlanych.