Picture This! – Wyobraź sobie! Ścieżka zdrowia i dobrostanu na Dutch Design Week 2023

Ponad 1500 projektantów_ek i artystów_ek poprzez swoje projekty zachęca nas do skonfrontowania się z wyzwaniami współczesnego świata. Zadają pytanie jaki świat będzie się rozwijać za 20, 50 czy 100 lat? To wszystko w ponad 100 lokalizacjach na terenie całego miasta.

Aby ułatwić nam odkrywanie tych miejsc od tego roku Dutch Design Week przedstawia, aż dziesięć narracji programowych , które pomagają w jak najlepszym dopasowaniu wystawiających się projektantów i ich projektów do oczekiwań odwiedzających. Wystarczy spojrzeć na mapę, wybrać narracje, które wzbudzają Twoje zainteresowanie, a następnie podążać za odpowiednimi kolorami: pieszo, rowerem lub festiwalową taksówką.

Ścieżka dotycząca zdrowia i dobrego samopoczucia ponownie okazała się niezwykle intrygująca. Prezentowała projekty, które wpływają na poprawę jakości życia – od żywności, którą spożywamy, po opiekę zdrowotną, dobre samopoczucie i działania społeczne z naciskiem na inkluzywność. Na różne sposoby przyczyniają się do dbania o to co mamy najcenniejsze: nasze zdrowie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Wypożyczyliśmy rower blisko stacji kolejowej i w piętnaście minut dojechaliśmy do Evoluon , gdzie mieściła się między innymi wystawa Spacefarming – The Future of Food zorganizowana przez Next Nature  i Embassy of Food . Już sam budynek przenosił nas w futurystyczną wizję przyszłości.

Ruben Baart, kurator wystawy, wprowadzając nas na ekspozycję mówił, że liczba ludzi na Ziemi szybko rośnie: w 2050 roku będzie nas około 10 miliardów. Zatem skąd będzie pochodzić jedzenie? Jak je wytworzymy przy ograniczonych zasobach naszej planety? Ciężko uwierzyć, mnie również, że poświęcimy multisensoryczne doznanie jakim jest spożywanie pokarmów na rzecz pigułki zastępującej posiłek. Jakie więc mamy alternatywy?

Wystawa Future Food była podzielona na dwa piętra, na parterze mogliśmy zobaczyć ekspozycję dotyczącą przyszłości żywności, a w podziemiach rolnictwo kosmiczne. Prezentowane były badania prowadzone przy współpracy z NASA i ESA dotyczące uprawy roślin i hodowli mięsa komórkowego w przestrzeni kosmicznej. Jest to obszar który dynamicznie się rozwija i budzi sporo kontrowersji, szczególnie na planecie Ziemia. Stany Zjednoczone i Singapur już zezwoliły na sprzedaż kurczaka wytwarzanego tym sposobem. Produkcją interesują się również Chiny¹. Włochy natomiast zakazały hodowli mięsa syntetycznego, pod karą grzywny². Czy naprawdę tak trudno nam ograniczyć spożycie mięsa lub przerzucić się na zamienniki? Jakie konsekwencje dla naszego organizmu będzie mieć spożywanie produktów z laboratorium?

Astronauta Andre Kuiper, dzieląc się swoimi doświadczeniami z żywnością podczas misji, opowiadał o potrzebie zbilansowanych posiłków, które wystarczą na co najmniej rok dla załogi. Problemy związane z wielonarodowością nawyków żywieniowych załogi, utrzymaniem świeżości niektórych pokarmów i zarządzaniem odpadami stanowią znacznie bardziej skomplikowane wyzwania niż na Ziemi. Przynajmniej na razie.

Zagłębiałam się w te informacje z ciekawością, bo przecież wiemy z historii, że wiele innowacji spożywczych np. dania instant, były napędzane przez potrzeby wojskowe i eksplorację kosmiczną. Miało to znaczący wpływ na rozwój produktów spożywczych dostępnych dla szerokiego grona konsumentów.

Patrząc w przyszłość żywienia, nie sposób pominąć potencjału, jaki niesie ze sobą technologia druku 3D. Może to całkowicie zrewolucjonizować formę posiłków, jaką znamy dzisiaj.

Laila Snevele , projektantka żywności, przywołuje badania, które wykazały, że kolor, kształt, konsystencja, aromat, temperatura i odczucie w ustach mogą znacząco wpływać na naszą percepcję smaku. Zatem zasadniczo możemy za pomocą mózgu wytworzyć pożądane doznania smakowe³ .

Jednocześnie Chloé Ritzerfeld  mówi, że jedną z najtrudniejszych rzeczy dla projektanta żywności jest wymyślenie produktów spożywczych, które jeszcze nie istnieją, a jednocześnie wyglądają smacznie i zdrowo. W przyszłości nauka i technologia nie będą już czynnikiem ograniczającym innowacje w żywności: jedynym ograniczeniem będziemy my sami: nasza wyobraźnia, kreatywność i akceptacja⁴.

Projektant Meydan Levy ⁵ spekuluje na temat owoców przyszłości, wykorzystując drukarkę 4D do stworzenia płaskiej struktury przypominającej skórkę i drukując wypełnienie. Następnie wstrzykuje do struktury płynne minerały i witaminy, dzięki czemu nowy owoc jest tak samo pożywny jak konwencjonalne owoce.

Trzecim „gorącym” tematem żywieniowym są zdecydowanie jadalne robaki. Źródło pełnowartościowego białka. Stały element naszej diety w przyszłości, ale również pomoc w utylizacji odpadów? Widzieliśmy ekspozycję z robakami morio, które zjadają styropian zawierający składniki toksyczne (dla ludzi). Robaki częściowo przekształcają tworzywo w substancje naturalne. Nie jest to szkodliwe dla robaków, w rzeczywistości wykorzystują je do wzrostu i życia.

Będąc już przy pożywnym białku, na koniec mogliśmy zamówić „kosmicznego burgera”. Podobno nie zawierał mięsa, ani też robaków. Był natomiast jednym z lepszych wegetariańskich burgerów jakie jadłam!

Najedzeni ponownie wskoczyliśmy na rowery i po 10 minutach byliśmy w Van Abbemuseum . W 2022 i 2023 roku Ambasada Społeczeństwa Włączającego (Embassy of Inclusive Society ) wybrała to muzeum jako lokalizację wystaw dotyczących projektowania włączającego. „To świadomy i ważny wybór” – podkreśla Shay Raviv, kuratorka Ambasady Społeczeństwa Włączającego. „Wystawa o inkluzywności musi być stworzona w przestrzeni, która spełnia różne potrzeby dostępności. Na przykład, musi być łatwo dostępna dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, ale także zapewnić miejsce do relaksu i rozmów. Ważne są tu kwestie akustyki, temperatury i oświetlenia”⁶.

Kuratorka podkreśla, że Ambasada podchodzi do włączania społecznego jako ciągłego procesu uczenia się i „oduczania”. Zauważa, że często mamy różne założenia na temat ludzi, a proces „oduczania” polega na identyfikowaniu zakorzenionych w nas przekonań, stereotypów i wzorców myślowych i pracy z nimi. Zachęca do ich ponownej oceny poprzez otwarte podejście do ludzi, grup społecznych i różnych sytuacji⁷.

Ten temat jest poruszany na wystawie The space between us  (Przestrzeń między nami)⁸, która rozciąga się na dziesięć pomieszczeń historycznego budynku Van Abbemuseum. Prezentowane są prace artystów i projektantów znajdujące się w stałych zbiorach muzeum oraz te wypożyczone, również od absolwentów Design Academy Eindhoven. Punktem wyjścia wystawy jest projektowanie relacyjne.Ta forma projektowania bada interakcje i relacje między ludźmi oraz ich otoczeniem, koncentrując się na tworzeniu przestrzeni i obiektów. Na przykład Finnegan Shannon podał w wątpliwość dostępność muzeów, umieszczając na wystawie drewniane ławki z napisami takimi jak: „Ta ekspozycja zmusiła mnie do długiego stania. Usiądź, jeśli się zgadzasz”. Ławki te są przeznaczone dla odwiedzających, którzy chcą odpocząć z różnych powodów.

Inne pomieszczenie prezentuje ekspozycje The Gym  (Siłownia). Przestrzeń, w której możemy ćwiczyć swoje mięśnie włączające. Raviv używa metafory siłowni, bo regularny trening sprawia, że nasze ciało staje się bardziej elastyczne, silniejsze, a nasza kondycja jest lepsza⁹. Jeśli przez rok nie ćwiczymy, nasze ciało to zapomina. Trzeba mu cały czas przypominać. Konfrontujemy się z pytaniami: jak radzimy sobie ze wzorcami wykluczenia, które są zakorzenione w nas samych i w naszych relacjach społecznych? Jakie umiejętności i nawyki powinniśmy zachować, a jakie porzucić, aby dobrze żyć razem? A jaką rolę odgrywają w tym projektanci i dizajn?

W holu muzeum widzimy instalację Lorem Ipsum  zaprojektowaną przez studio The Anderen . Dzięki tej instalacji odwiedzający mogą dowiedzieć się, czym jest projektowanie uniwersalne i jak w praktyce stosować jego wytyczne. Studio specjalizuje się w wizualizacji danych, przekształcając je w łatwo przyswajalne ekspozycje. Wystawa ta jest zaproszeniem do refleksji dla szerokiego grona odbiorców na temat tego, jak uwzględnić różnorodne doświadczenia cielesne w procesie projektowania. Jak stworzyć przestrzeń, która spełnia różne potrzeby zróżnicowanych ciał, i jak różne osoby mogą uzyskać dostęp do informacji na swoich własnych warunkach? W tej instalacji wytyczne i parametry same stają się eksponatami i symbolami.

Temat inkluzywności poruszany jest również na wystawie w podziemiach Area 51 w dzielnicy STRIJP-S. Projektanci z wydziału Inżynierii Wzornictwa Przemysłowego TU Delft zapraszają do odkrywania swojego futurystycznego świata marzeń podczas wystawy DREAM. DISCOVER. DESIGN. Osiem instalacji w zabawny, jednocześnie prowokujący sposób skłaniały odbiorców do zastanowienia się w jak moglibyśmy wspólnie zaprojektować lepszy świat.

Jedną z ekspozycji jest Exclusive Design!? dzięki której studenci Marre van der Schee i Nathan Douenburg poruszają kwestie nieświadomie stosowanego wykluczenia lub dyskryminacji. Każdy z nas w pewnym momencie trafia na produkt, który nie dorównuje naszym możliwościom umysłowym, budowie ciała czy motoryce.

Ekspozycja zawiera siedem interakcji, codziennych czynności, takich jak opatrzenie rany poprzez naklejenie plastra. Na wystawie znajduje się rewolucyjna maszyna do generowania plastrów i bandaży w odcieniu Twojej skóry. Jest również bankomat, który nie wypłaca pieniędzy, a zamiast tego umożliwia wczucie się w sytuacje finansowe ludzi wokół. Czy dokonujesz mądrych finansowo decyzji? Możesz też porównać się z „przeciętnym człowiekiem” opartym na danych z Głównego Biura Statystycznego. Jak bardzo jesteś do niego podobny? Im twoje ciało jest bliżej jego wymiarów, tym więcej produktów jest do Ciebie dopasowanych. Jeśli jednak nie masz 183 cm wzrostu, nie jesteś mężczyzną i ważysz więcej niż on, to możesz mieć wiele trudności z meblami, włącznikami, transportem publicznym i tak dalej. Produkty, które kupujemy, mogą nigdy nie być w pełni zgodne z naszą ergonomią – zarówno pod względem poznawczym, jak i fizycznym.

Poza opisem interakcji, projekty opatrzone są rekomendacjami w postaci tytułów książek, podcastów i dodatkowych artykułów. Dzięki temu możemy odrobić dodatkowe „zadanie domowe” i zagłębić się w temat.

Wystawa Exclusive Design!? mocno konfrontuje nas z pytaniem jak dizajn czyni otaczający nas świat bardziej ekskluzywnym. I jaką my, projektanci, mamy w tym wszystkim rolę?

Jadąc dalej według oznaczonych miejsc na mapie, zatrzymaliśmy się przy Muzeum Philipsa . Prezentowana jest tam wystawa czasowa o tytule Sense(s) of Care , na której zaprezentowane są wybrane projekty, które zdobyły międzynarodowe nagrody w dziedzinie wzornictwa, takie jak Red Dot Design Award, IF Design Award i UX Design Award. Dodatkowe informacje na temat rozwiązań i procesu projektowego były omawiane podczas dodatkowych spotkań „Online Design Talk”.

Jednym z omawianych projektów jest innowacyjne rozwiązanie zatytułowane Sound of Safety. Jest to zestaw dźwięków przeznaczony głównie do urządzeń monitorujących pacjentów. Badania wykazały, że w ciągu dnia może pojawić się nawet kilkaset sygnałów dźwiękowych związanych z monitorowaniem jednego pacjenta. Warto zaznaczyć, że te dźwięki tak naprawdę nie są komunikatem dla pacjentów, ale stanowią informację dla personelu medycznego. Pacjenci mogą je usłyszeć, ale nie są w stanie na nie wpłynąć. Te dźwięki oddziałują nie tylko na samopoczucie pacjentów, ale także na pielęgniarki i lekarzy. Badania wskazują na związek między dźwiękami szpitalnymi, a stresem, lękiem, wypaleniem zawodowym a nawet utratą słuchu¹⁰.

Warto również zwrócić uwagę na neuroróżnorodność społeczeństwa, ponieważ osoby w spektrum autyzmu i ADHD, które są nadwrażliwe na dźwięki, mogą doświadczać ogromnego dyskomfortu, a nawet bólu w środowisku, które powinno pomagać w powrocie do zdrowia. Te dźwięki mogą również wywoływać niepokój i strach u osób cierpiących na zespół stresu pourazowego (PTSD).

Artystka Yoko Sem, specjalizująca się w muzyce elektronicznej i badaniach nad wpływem dźwięków na doznania zmysłowe, pewnego razu podczas swojego pobytu na ostrym dyżurze doświadczyła tego środowiska. Od tamtego czasu Yoko Sem, w ramach działalności Sen Sound , zajmuje się badaniami nad wpływem dźwięku na otoczenie, doznaniami i emocjami ludzi, wykorzystując podejście projektowania skoncentrowanego na człowieku (human-centered design). Efektem współpracy Yoko Sem i zespołu Philips jest nowy zestaw dźwięków alarmowych, składający się z trzech różnych tonów, odpowiadających trzem różnym priorytetom: niskiemu, średniemu i wysokiemu. Ten zestaw stanowi nowoczesną alternatywę dla dźwięków, które były używane w niezmienionej formie przez ostatnie 40 lat. Teraz szpitale mają możliwość wyboru tych nowych dźwięków, które są kompatybilne z najnowszym oprogramowaniem do monitorowania pacjenta od firmy Philips¹¹.

Projektanci podkreślają, że ten projekt ma na celu poprawę krajobrazu dźwiękowego w szpitalach poprzez podejście partycypacyjne. Uważają, że ten projekt jest dopiero pierwszym krokiem w obszarze wymagającym bardzo wielu zmian.

Cztery wyjątkowe wystawy, prezentujące zróżnicowane podejście do tematu dobrostanu, stanowią jedynie niewielki fragment tego, co oferuje Dutch Design Week . Hasło przewodnie, Picture This! – Wyobraź sobie!, posiada szerokie pole do interpretacji. Oglądając wystawy, przywoływałam je w myślach, rozważając wyobrażenie przyszłości, aby być o krok do przodu i móc reagować wcześniej. Czasami pojawiały się także refleksje na temat tego, jak mogłoby być inaczej i co to dla mnie oznacza. Mnogość myśli dotyczących wyobrażenia sobie świata, który kształtujemy każdego dnia, była inspirująca. Zachęcam Was do zarezerwowania ostatnich dni października 2024 roku na odkrywanie tego miasta zanurzonego w projektowaniu. To doświadczenie może wywołać intensywne procesy myślowe, które będą trwały długo po powrocie. Jeśli cenisz sobie takie przeżycia, naprawdę warto!

—
Zdjęcie na górze strony: Mapa DDW2023, fot. Maxi Meissner

Przypisy:

1.  Business Insider, 25.09.2023, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/sztuczne-mięso-tanieje-polska-firma-wie-jak-na-tym-zarobić/b9 zrsm z,  [data dostępu: 12.11.2023]. 
2.  Tygodnik Rolniczy, 09.11.2023, https://www.tygodnik-rolniczy.pl/wiadomosci-rolnicze/rolnictwo-w-ue/pierwszy-kraj-w-ue-zakazuje-miesa-z-laboratorium-przeciwnicy-to-szalony-kierunek-2496265 , [data dostępu: 12.11.2023]. 
3. Spacefarming, The Future of Food, „Next Nature Magazine”, 2023, s.133.
4. Spacefarming, The Future of Food, „Next Nature Magazine”, 2023, s.51–53.
5. zob. https://designwanted.com/neo-fruit-meydan-levy-interview/ 
6. Strona internetowa World Design Embassies, 12 września 2022 r., https://www.worlddesignembassies.com/en/topics/inclusiviteit-als-een-continu-proces-van-leren-en-ontleren/  [data dostępu: 30.10.2023].
7. Strona internetowa World Design Embassies, tamże.
8. The Space Between Us, Dutch Design Week (DDW), https://ddw.nl/en/programme/10106/the-space-between-us  [data dostępu: 26.10.2023].
9. Strona internetowa World Design Embassies, 12 września 2022 r., https://www.worlddesignembassies.com/en/topics/inclusiviteit-als-een-continu-proces-van-leren-en-ontleren/  [data dostępu: 30.10.2023].
10. Strona internetowa Philips, 12.10.2023, https://www.philips.nl/a-w/about/news/archive/standard/about/news/articles/2023/20231012-dutch-design-week-alarm-vermoeidheid-op-de-ic-verminderen.html?origin=13_nl_nl_dutch+design+week_li___co_11543353768_&spid=11543353768&utm_source=li&utm_medium=organic_social&utm_content=11543353768&utm_campaign=dutch+design+week#english , [data dostępu: 30.10.2023].
11. Spotkanie Online Design Talk, platforma Microsoft Teams, [data dostępu: 27.10.2023].