Nr 19/2023 Z punktu widzenia…
5 Ciało i środowisko jako aktywny współpodmiot poznania – wiedza ucieleśniona w pracy z gliną

Nr 19/2023 Z punktu widzenia…

Biblioteka
  1. Wstęp

  2. Projektowanie skoncentrowane na życiu – wołanie o nowy paradygmat

  3. Deaf design? Wyzwania projektowania inkluzywnego na przykładzie wystawy Głusza w Muzeum Śląskim

  4. Modernistyczna arkadia i przestrzenie kompensacyjne z punktu widzenia architektki

  5. Miasto jako przestrzeń kultury

  6. Ciało i środowisko jako aktywny współpodmiot poznania – wiedza ucieleśniona w pracy z gliną

  7. Unaukowić dizajn, czyli jak powstało wzornictwo przemysłowe. Kultura projektowania w Polsce lat 60.

  8. Razem z przemysłem w służbie społeczeństwu. Powołanie Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych w 1963 roku w kontekście międzynarodowym


5 Ciało i środowisko jako aktywny współpodmiot poznania – wiedza ucieleśniona w pracy z gliną

Celem artykułu jest przybliżenie zjawiska zdobywania wiedzy drogą niewerbalną i zaznaczenie jego wagi w procesie kształtowania się podmiotu. Dzisiejsza perspektywa zakłada, że poznanie przebiega zarówno świadomie, jak i w ciele, które jest aktywnym uczestnikiem tego procesu. Artykuł śledzi historię wiedzy ucieleśnionej, analizując przykłady między innymi z historii filozofii, teorii neurobiologii, psychologii i antropologii poznawczej. Tekst skupia się szczególnie na badaniach, które włączają praktykę jako komplementarną część (a czasem nawet i trzon) do formułowania tez naukowych. W tekście koncentruję się głównie na przykładach z dziedzin kreatywnych (sztuka, dizajn i rzemiosło), wykazując ich bezpośrednie, dogłębne zaangażowanie w praktykę cielesną. Podkreślam również niewielką ilość badań naukowych na temat artystycznej pracy ręcznej prowadzonych z perspektywy wiedzy ucieleśnionej. Analizuję również własne doświadczenia, praktykę artystyczną i rzemieślniczą oparte na pracy z gliną: lepienie i toczenie na kole garncarskimi. Przedmiotem zainteresowania stały się tu procesy towarzyszące wytwarzaniu: powtarzalny, prowadzący do wirtuozerii ruch, głębokie skupienie na wykonywanych czynnościach, niepoddająca się werbalizacji wiedza, podążanie za własnym ciałem. Obok roli ciała w procesie poznawczym podkreślam wpływ środowiska na gromadzenie wiedzy. Artykuł podsumowuję zbiorem przykładów, których celem jest wskazanie, że badania nad poznaniem ucieleśnionym wymagają przekroczenia granic tradycyjnego podejścia intelektualnego i językowego oraz wprowadzania badań opartych na praktykującym ciele jako integralnych metod pracy naukowej.