Promenada na południe. Historia Ulicy Kościuszki

Promenada na południe. Historia ulicy Kościuszki to wystawa o jednej z najważniejszych ulic Katowic stworzona w duchu data-driven przez interdyscyplinarny zespół projektowy pracujący z wykorzystaniem metodyk zwinnych.

Wzbudzająca zachwyt „wystawa miejskiej architektury” czy ruchliwa droga wylotowa z centrum na południe miasta? Obecna ulica Kościuszki w Katowicach od początku pełniła ważną funkcję komunikacyjną, łącząc tereny przemysłowe ze śródmieściem. Szybko jednak stała się też promenadą prowadzącą wzdłuż szpaleru drzew do największego w mieście parku. Wystawa Promenada na południe. Historia ulicy Kościuszki pozwala prześledzić rozwój wydarzeń, które przez lata kształtowały wyjątkowy charakter ulicy, czyniąc ją naprzemiennie malowniczą aleją lub zatłoczoną drogą.

Głównym celem zespołu pracującego nad wystawą była popularyzacja historii ulicy Kościuszki. Zależało nam na eksplorowaniu miasta i opowiedzeniu o nim w nowoczesny, angażujący i nielinearny sposób. Zdecydowaliśmy się na wykorzystanie różnorodnych mediów i środków wyrazu, aby trafić do szerokiej publiczności i zaciekawić ją wciągającą opowieścią o Katowicach.

Impuls do opracowania opowieści o ulicy Kościuszki dały archiwalne dokumenty niedostępne szerokiej publiczności. Wystawa przybrała formę „punktu informacyjnego” i odsyłała do samodzielnego eksplorowania ulicy Kościuszki zgodnie z wyznaczonymi trasami tematycznymi. Odbiorcami byli mieszkańcy, turyści, a także entuzjaści nowych technologii, stąd wykorzystanie m.in. animacji, grafów, podcastów, drukowanych spacerowników. Idea jest kontynuowana w sieci. Ważne było włączenie lokalnej społeczności, a opowieść o przeszłości stała się pretekstem do rozmów o przyszłości ulicy.

Proces projektowy rozpoczął się od wypracowania wizji, misji i celu projektu, a pierwsze spotkania zespołu wzmocniły poczucie przynależności uczestników do społeczności związanej z projektem. Dalsze aktywności – warsztaty projektowe, wykłady, spacery – zbudowały kapitał społeczny i sieci współpracy pomiędzy grupą roboczą, ekspertami, mieszkańcami ulicy Kościuszki, Medialabem i innymi instytucjami, obecnymi na każdym etapie procesu projektowego.

W procesie projektowym wykorzystano wiele narzędzi wywodzących się z metodologii projektowania usług (service design methodology) oraz projektowania zorientowanego na użytkowniku (human-centered design).

W ramach projektu zespół dokonał kwerendy archiwalnej w archiwum miejskim w Katowicach oraz przeprowadził analizę danych zastanych dotyczących ulicy Kościuszki. Następnie po etapie kategoryzowania i analizowania zebranych danych zorganizowano etnograficzne spacery miejskie ulicą Kościuszki, których uczestnicy wypełniali kwestionariusze ankiety badające zarówno zakres tematyczny jak i kwestie organizacyjne dotyczące ich uczestnictwa w potencjalnej wystawie.

Opracowane zostały sylwetki 3 person – potencjalnych odbiorców wystawy.

Wyzwaniem było stworzenie „produktu” zaspokajającego potrzeby trzech różnych grup docelowych: obserwatorów Medialabu, czyli entuzjastów nowych technologii, mieszkańców ulicy Kościuszki i turystów.

Zespół przeprowadził szereg badań ukierunkowanych na poznanie potrzeb zarówno lokalnej społeczności, jak i osób zainteresowanych tematem historii ulicy Kościuszki (i Katowic).

Grupa robocza Kościuszki zdecydowała, że najefektywniejszym sposobem katalogowania informacji archiwalnych będzie stworzenie bazy danych.

Taki model porządkowania i przechowywania informacji pozwolił na możliwie najszybsze poznanie materiału. Zebrane dane, badania, analizy i konfrontacja z grupami docelowymi pozwoliły na zbudowanie koncepcji projektu. Równolegle cały proces wspierali eksperci z różnych dziedzin – historycy, historycy sztuki, projektanci i analitycy danych. Umożliwiło to jeszcze lepsze zrozumienie projektu i odbiorcy.

Wernisaż wystawy miał miejsce 21 września 2018 r. w lokalu przy ulicy Kościuszki 39, a oglądać można ją było do końca października 2018 r.

Mała przestrzeń wystawy – jedynie 52 metry kwadratowe – nie zmieściłaby wszystkich istotnych informacji. Ten problem rozwiązała koncepcja wystawy-punktu informacji turystycznej – miejsca, w którym odbiorca może szybko i w przystępnej formie zapoznać się z całym obszarem tematycznym, a potem dokonać wyboru, które zagadnienia są dla niego najciekawsze, i je zgłębiać. Do realizacji ekspozycji wykorzystano różnorodne nośniki informacji – animacje i pokazy slajdów, drewniane modele wybranych kamienic, archiwalne mapy czy drukowane spacerowniki poświęcone konkretnym zakresom tematycznym.

Ekspozycja podzielona została na 12 sekcji tematycznych odpowiadających zainteresowaniom potencjalnych odbiorców takich jak: architektura, kultura, sport, zieleń, przemysł czy miejsca dziś już nieistniejące, a kiedyś znaczące dla ulicy.

Równocześnie na wystawie udostępnionych zostało 12 drukowanych, bezpłatnych spacerowników-map służących eksploracji ulicy. Celem było skłonienie gości do zwiedzania ulicy Kościuszki szlakami wytyczonymi przez zespół.

W czasie trwania wystawy prowadzone były badania ankietowe oraz wywiady pogłębione odbiorców. Ich wyniki pozwoliły zrozumieć motywacje i preferencje gości, a także zweryfikować, czy założenia projektu pokryły się z przewidywanymi reakcjami uczestników.

Zrealizowany projekt nadal służy zainteresowanym. Dziś mieszkańcy Katowic mogą między innymi wybrać się na spacer śladami zieleni w towarzystwie Ryszarda Nakoniecznego i Anny Dudzińskiej, autorów podcastu dotyczącego układu urbanistycznego ulicy (posłuchaj tu ). Wciąż dostępne są także bezpłatne spacerowniki, animacje dotyczące najważniejszych faktów związanych z Kościuszki, zdjęcia przedstawiające ekspozycję oraz Cyfrowe archiwum historyczne ulicy Kościuszki.

Wystawa Promenada na południe. Historia Ulicy Kościuszki w 2019 roku została zwycięzcą konkursu Śląska Rzecz w kategorii Wystawiennictwo.

Dokumentacja projektu zawierająca opis procesu wraz z zastosowaną metodologią dostępna jest na stronie Medialab Katowice  oraz profilu Behance Medialab Katowice .

Zespół roboczy składał się z 8 osób – były to: 

Anna Bil _ LinkedIn 

Magdalena Chmiel _ LinkedIn 

Jadwiga Kijak _ LinkedIn 

Urszula Augustyniak _ LinkedIn 

Magdalena Szklarczyk-Kominko _ LinkedIn 

Martyna Bielak _ LinkedIn 

Monika Ciosmak

Anna Kopaczewska 

Grupę połączyło zainteresowanie Katowicami i dobrze zaplanowany proces projektowy – prowadzony zgodnie z elementami metodyk zwinnych.

—
Inicjatywa realizowana przez Medialab Katowice  działający w ramach instytucji Katowice Miasto Ogrodów.