Jak wynaleźć coś nowego? W odpowiedzi na to pytanie Henryk Altszuller prezentuje pewien algorytm. Algorytm rozumiany jako zespół metod opartych na prawidłowościach logicznych, które prowadzą do rozwiązania problemu technicznego. Henryk Altszuller, radziecki teoretyk i praktyk wynalazczości, pracownik biura patentowego, zauważył pewne zależności, które powtarzały się w różnych opisach patentowych. Tak pojawiła się myśl, że istnieje jakaś metoda na wymyślanie wynalazków.
Aby zrozumieć, czym jest metoda TRIZ i jak ona działa pomocne będzie zapoznanie się z trzema skrótami kluczowych pojęć, tj.: WI, IWK i ST.
- WI – Wektor inercji, czyli ukierunkowanie uwagi. Najczęściej skierowany jest w przeciwnym kierunku do rozwiązania.
- IWK – Idealny wynik końcowy, mechanizm obracający wektorem inercji. Kieruje w stronę, gdzie jest rozwiązanie, a nie tam, gdzie „na pewno go nie ma”.
- ST – Sprzeczność technologiczna, sprzeczności pomiędzy cechami obecnego rozwiązania, a rzeczywistością.
Kiedy poszukujemy rozwiązania problemu naturalne jest, że szukamy wśród nam znanych. Gdyby się jednak zastanowić, takie działanie jest bezsensowne. Szukamy nowych propozycji wśród już nam znanych. Takie ukierunkowanie myśli na typowe, podobne do siebie rozwiązania, a mówiąc językiem fizyki – wektory inercji (bo myśl tak jak wektor ma swój kierunek i zwrot) są uwagami idącymi głównie w przeciwnym kierunku do rozwiązania. Wektor inercji to metafora tego, że szukasz nie tam, gdzie trzeba, marnując na to czas i energię. Jak zatem zmienić kierunek tego wektora na właściwy?
Szukając odpowiedzi na to pytanie, ważne jest, aby zdefiniować sobie „maszynę idealną”, czyli założyć jaki będzie idealny wynik końcowy (IWK). Idealny wynik końcowy określany jest jako rozwiązanie problemu w warunkach braku jakichkolwiek ograniczeń fizycznych, technicznych, ekonomicznych, organizacyjnych czy czasowych. Pracując zgodnie z tą metodą należy trzymać się pewnych reguł:
reguła nr 1. Nie wolno zawczasu myśleć o tym, czy możliwe lub niemożliwe jest uzyskanie wyniku idealnego.
reguła nr 2. Nie wolno zawczasu myśleć o tym, jaką drogą można osiągnąć wynik idealny.
reguła nr 3. Sformułowanie IWK nie powinno być wyrażone językiem fachowym; należy użyć słów potocznych, prostych, ogólnie znanych.
reguła nr 4. IWK należy formułować, posługując się minimalną, konieczną ilością słów.
Aby osiągnąć idealny wynik końcowy, należy usunąć wszystkie sprzeczności pomiędzy jego cechami a rzeczywistością. Altszuller uważa, że problemy powinny być rozwiązywane dzięki umiejętnościom, a nie zależnie od liczby podjętych prób. Nie ma wynalazku, o którym na początku nie powiedziano by „nierealny”. Wynalazek to inaczej wyeliminowanie pojawiających się sprzeczności technologicznych. Istotne jest odpowiedzenie sobie na pytanie: co należy zrobić, żeby je usunąć? W TRIZ jest cały mechanizm jak to robić. Istnieje 40 podstawowych i 10 dodatkowych – łącznie 50 zasad usuwania sprzeczności technicznych.
Algorytm Rozwiązywania Zadań Wynalazczych jak każdy instrument daje wyniki zależnie od umiejętności jego wykorzystania. ARZW uwzględnia osobowość człowieka, który z niego korzysta. Wynalazca w zależności od wiedzy i doświadczenia ma prawo na swoje „widzimisię”. Metoda chroni go jedynie przed fałszywym krokiem. W twórczym myśleniu ważne jest pokonywanie barier psychologicznych, z których najpowszechniejszą jest zadawanie sobie pytania: czy to jest możliwe? „Bojaźń »niemożliwego«, »nierealnego« – to pierwsza bariera psychologiczna na drodze do rozwiązania; skostniałość terminologii – druga.” 1 Nie istnieją specyficzne zdolności wynalazcze. Najistotniejsze dla twórczości cechy to umiejętność koncentracji, pamięć a przede wszystkim wyobraźnia.
—
przypisy:
1. H. Altszuller, Algorytm wynalazku, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1972, seria Omega, t. 215
—
korekta: Julia Mikusek, Weronika Sikora
ilustracja: Vdtvt
