Jakie formy może przybrać wystawa w świecie dizajnu?
Magdalena Małachowska i Teresa Otulak z Wydziału Wzornictwa Akademii Sztuki w Szczecinie badały to zagadnienie jako kuratorki i projektantki, w ramach rocznego procesu, dotyczącego sektora EEE (electrical and electronic equipment), ostatecznie rozdzielając rezultat swoich badań na wystawę podzieloną na dwie części:
- Research Exhibition – badawczą, zrozumiałą dla biznesu,
- Unplugged – antywystawę, celebrowania wspólnoty i oswojenia odbiorców z tematem projektowania zrównoważonego.
Research Exhibition odbyła się w Galerii Sztuki Aktualnej ZONA w Szczecinie. W trakcie wydarzenia pokazane zostały wyniki badań terenowych zrealizowanych przez kuratorki. Był to zabieg pozwalający na stworzenie przestrzeni do zaprezentowania wyników pracy rocznego researchu, który często przepada, pozbawiony formy i miejsca do prezentacji.
Przedstawienie opowieści o sektorze elektryczno-elektronicznym w white-cubie, pozwoliło odizolować uczestników od codzienności, biur i spojrzeć na ich specjalizację z zupełnie nowej perspektywy. Wystawa zaczęła się o 9 rano – godzinie, o której rozpoczyna się pracę. Zabieg ten pozwolił utrzymać uważność i koncentrację uczestników na pytaniu postawionym przez kuratorki – gdzie jest sektor elektroniczno-elektryczny w świecie dizajnu?
Uczestnikami spotkania było międzynarodowe konsorcjum projektu CIRCOTRONIC – reprezentanci biznesu, instytucji okołobiznesowych, centrów innowacjno-badawczych, jak również przedstawiciele regionalnych samorządów z ośmiu krajów Europy Centralnej.
fot. Albert Słowiński
Urozmaiceniem wystąpienia było pojawienie się totemu wystawy – przeskalowanej, pluszowej wtyczki, której wprowadzenie rozpoczęło proces oswajania elektryczności. Energii, która na co dzień kojarzy się z niebezpieczeństwem, a jest narzędziem, bez którego zachodni świat doznałby paraliżu. Łatwo unikać tematów, które są niewidzialne. W końcu energia elektryczna jest tylko i aż wytworem działalności człowieka, za pomocą którego można dać życie – defibrylator, lub je odebrać – krzesło elektryczne.
Zaprezentowane wyniki badań, były wnioskami z podróży kuratorek do: Gdynia Design Days, Biennale Architektury w Wenecji, Holitopia Symbiotic Politics w Berlinie, Design Week w Wiedniu oraz Dutch Design Week w Eindhoven, które rocznie odwiedza w sumie 1 mln. 250 tys. osób.
fot. Albert Słowiński
Najważniejsze 3 wnioski płynące z badań to:
- sektor EEE jest niewidzialny dla odbiorcy, co najwyżej jest narzędziem do osiągnięcia celu – przyjęliśmy za pewnik fakt, iż mamy nieograniczony dostęp do prądu,
- jako społeczeństwa jesteśmy w żałobie po „starym świecie”. Próbujemy przyspieszać zmiany trzymając się kursu wzrostu, ale to czego potrzebujemy to zatrzymania i refleksji, czasu na znalezienie rozwiązań w ekonomii postwzrostu, cyrkularnej, w której projektowanie zrównoważonych rozwiązań staje się normą, a nie wyjątkiem,
- wdrażamy za pomocą nowoczesnej technologii coraz więcej urządzeń i treści, zwiększających poczucie osamotnienia i zagubienia.
Unplugged to zaproszenie odbiorców do przestrzeni Domu Skandynawskiego, gdzie obiekty wystawiennicze zostały wtopione w zastaną przestrzeń. Dom stał się scenerią wystawy, w której uczestnicy weszli w rolę gości, a kuratorzy w rolę gospodarzy.
fot. Tomasz Kajszczarek
Ta antywystawa to celebracja wspólnoty, w której sektor elektryczno-elektroniczny stał się pretekstem do zatrzymania, relaksu i refleksji. Żeby pozyskać nową wiedzę, najpierw trzeba zrobić dla niej miejsce, dlatego równowagą dla stworzenia scenariuszy przyszłości stała się zabawa i wspólny posiłek.
Celem wydarzenia było odejście od okulocentrycznych zwyczajów wystawy i zrównoważenie ich pozostałymi zmysłami. Pomogła w tym gra „Życie na żywo” zaprojektowana specjalnie na tę okazję przez kuratorki, służąca do zatrzymania w tu i teraz, za pomocą zmysłu dotyku, śmiechu, ruchu i interakcji.
fot. Patrycja Makarewicz
fot. Tomasz Kajszczarek
Wielozmysłowość pozwoliła stworzyć nowy kontekst dla sektora EEE, oswoić prawdę na jego temat w ciepłej i bezpiecznej przestrzeni domu. Gra okazała się prowokacją do zadawania nowych pytań o rolę projektowania cyrkularnego.
Wyniki researchu ukazały, że relacja dizajn – sektor EEE nie istnieje. Rolą projektanta i kuratora jest zadawanie i poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, dlaczego? Na przykład:
- Dlaczego sektor EEE jest niewidzialny w świecie dizajnu?
- Dlaczego energia elektryczna jest traktowana jako nieskończony zasób?
- Dlaczego nikt nie reguluje produkcji śmieci i cyklu starzenia się produktów?
Dlatego właśnie projekt wymagał szerszego komentarza i podzielenia wystawy na dwie części.
Rola dizajnu zmienia się na tyle dynamicznie, że eksperymentowanie z formą wystawy, jako narzędziem przekazywania wiedzy, naświetlania interdyscyplinarnych zjawisk, jest niezbędne w rozwoju dyscypliny.
Wystawa jako forma komunikacji z odbiorcą, wymaga rozszerzenia pola doświadczania o pozostałe zmysły tak, by można było chłonąć wnioski, a nie tylko je oglądać.
proj. Pełnia studio
proj. Pełnia studio
—
zdjęcie na górze strony: Albert Słowiński
