Protest Cookbook jest konceptualną platformą dla osób chcących kontestować otaczającą je rzeczywistość. Umożliwia przekształcenie indywidualnych aktów oporu w zbiorowy protest. Połączenie protestu i książki kucharskiej jest wynikiem eksperymentu projektowego, którego punktem wyjścia było pytanie o istotę i możliwe formy kolektywnego protestowania w obliczu post-pandemicznej rzeczywistości. Post-pandemicznej czyli takiej, która adaptuje się do warunków dyktowanych przez dynamiczną sytuację epidemiologiczną. Takiej, która zmusza do redefiniowania znanych i tak oczywistych wcześniej pojęć, zachowań i rytuałów – szczególnie tych silnie związanych z gromadzeniem się i byciem razem.
W jaki sposób można protestować, gdy historycznie ukształtowane formy grupowego oporu polegające na wspólnym byciu w jednym miejscu i czasie, takie jak marsze, pochody, masowe demonstracje, dezaktualizują się? Co sprawia, że opór można nazwać protestem i jak można mierzyć jego sukces? Jak za pomocą dizajnu można zaproponować nowe zachowania związane ze zbiorowym protestowaniem? W wyniku eksploracji tych kwestii przez nasz dwuosobowy interdyscyplinarny zespół, składający się z projektanta graficznego oraz projektantki społecznej, powstał projekt nazwany przez nas Protest Cookbook.
Protest Cookbook to przede wszystkim projekt społeczności skupiającej obywateli chcących w dostępny sobie sposób zaprotestować przeciwko istniejącemu status quo. Jej podstawowym narzędziem jest platforma internetowa, która umożliwia użytkownikom zapoczątkowanie własnych protestów. Poprzez dodawanie swoich „przepisów” na protest, tworzą oni organicznie rozwijający się open-source’owy katalog formatów protestu, które mogą być powtarzane przez innych członków społeczności, zyskując kolektywny charakter.
Nawiązanie do tworzonej wspólnymi siłami książki kucharskiej podkreśla różnorodność sposobów protestowania, a także zwraca uwagę na fakt, że protest może przejawiać się również w codziennych aktywnościach, takich jak gotowanie, chodzenie, praca, rękodzieło czy uprawa roślin.
Jednym z najciekawszych elementów projektu był sam proces jego powstawania. Protest Cookbook realizowany był w ramach zajęć na dwóch różnych uczelniach – The Glasgow School of Art (Wielka Brytania) i Royal Danish Academy (Dania). Specyfika studiowanych przez nas kierunków projektowych o zupełnie odmiennych profilach – Design Innovation and Citizenship oraz Graphic Communication Design – sprawiała, że spoglądaliśmy na problematykę protestu z innych perspektyw i stosując inne narzędzia badawcze. W przypadku Martyny były to badania jakościowe i praca ze środowiskami aktywistycznymi, natomiast Marcin posługiwał się głównie językiem wizualnym. Dzięki kreatywnej współpracy przy połączeniu naszych kompetencji, mogliśmy nie tylko nadać projektowi zarówno trzon merytoryczny, jak i oprawę graficzną, ale także w krytyczny sposób skonfrontować nasze sposoby myślenia o dizajnie jako formie aktywizmu społecznego i politycznego.
Głównym założeniem projektu było pokazanie możliwego scenariusza dla protestów w post-pandemicznej przyszłości, dlatego tak ważne było zebranie różnorodnych perspektyw. Badania prowadzone były w środowisku aktywistycznym w Wielkiej Brytanii w formie wywiadów oraz sesji warsztatowych z członkami i członkiniami grupy Greenpeace Glasgow. W kontekście toczących się równolegle z rozwojem projektu ważnych dla nas wydarzeń – przygotowań do COP26 w Glasgow i Strajku Kobiet w Polsce, istotna była także obserwacja uczestnicząca i wirtualna etnografia.
Mozaika indywidualnych definicji oporu i protestu, osobistych praktyk związanych z protestowaniem oraz refleksji na temat przyszłości protestu, stała się punktem wyjścia do koncepcji platformy Protest Cookbook. Badania pokazały bowiem, że głównym czynnikiem przekształcającym jednostkowy opór w kolektywny protest jest multiplikacja – działań, symboli, zachowań i formatów.
Rezultatem naszego procesu projektowego jest przede wszystkim koncepcja strony internetowej, zasilanej dostarczanymi przez użytkowników treściami, stanowiącymi ilustracje ich przepisów na protest, a także model funkcjonowania społeczności, manifest Protest Cookbook oraz identyfikacja wizualna projektu, w której skład wchodzi projekt interfejsu platformy, koncepcja plakatów i wlepek oraz treści na social media.
Projekt identyfikacji wizualnej Protest Cookbook oparty jest na założeniu, że platforma ta powinna przede wszystkim stanowić tło dla treści udostępnianych przez społeczność, jednocześnie utrzymując spójny, rozpoznawalny charakter. Język wizualny zakłada minimalną ingerencję w publikowane treści oraz odzwierciedla dwoisty charakter projektu: z jednej strony przyjazny i otwarty, z drugiej zdecydowany i ekspresyjny. Poszukiwania balansu pomiędzy tymi kontrastującymi elementami były dla nas kluczową kwestią podczas procesu projektowego. Identyfikacja opiera się na wykorzystaniu kolorów zaczerpniętych z udostępnianych grafik lub zdjęć, charakterystycznym podziale strony na pół oraz zastosowaniu szablonowego kroju pisma.
Nasz projekt ma charakter spekulatywny i konceptualny. Jego intencją jest zwrócenie uwagi na jeden z kierunków, w jakim może pójść myślenie o proteście w przyszłości oraz zadanie pytania o relacje między jednostką a zbiorowością w kontekście post-pandemicznych ruchów oporu. Praca nad projektem była także dla nas samych bodźcem do refleksji nad rolą projektantów i badaczy w oddolnych działaniach o charakterze politycznym. Tworząc narzędzie, które miało dać przestrzeń osobom protestującym na formułowanie swoich własnych protestów – razem z ich założeniami, postulatami i estetyką – ciężkim wyzwaniem była dla nas konfrontacja z naszym dotychczasowym postrzeganiem dizajnu jako procesu związanego z przywilejem odgórnego narzucania jakiegoś porządku, stylistyki, struktury. Protest Cookbook jest więc także próbą odnalezienia balansu i synergii między działaniami projektantów – kuratorów platformy i jej użytkownikami.
Zobacz projekt w serwisie Behance .