Greenhouse silent disco – taki tytuł nosi instalacja w Polskim Pawilonie prezentowana podczas 23. Triennale Sztuk Dekoracyjnych i Architektury Współczesnej w Mediolanie. Hasłem przewodnim tej edycji jest Unknown Unknowns. An Introduction to Mysteries, które można zinterpretować jako podróż w nieznane.
Inspiracją dla polskiego projektu były badania prof. Hazema Kalajiego ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego nad fotosyntezą i fluorescencją chlorofilu. Wydawać by się mogło, że bardzo dobrze znamy rośliny, ponieważ obcujemy z nimi na co dzień. Hodujemy je przemysłowo, doglądamy je w ogrodach, mieszkamy z nimi w domach. Nie ma co ukrywać, traktujemy je przedmiotowo jako źródło pożywienia czy dekorację. Ale w momencie, kiedy zaczynamy o nich myśleć podmiotowo jak o osobnych bytach, okazuje się, że jesteśmy bezradni wobec form kontaktu i komunikacji, które generują rośliny.
Polski projekt można opisać jako specyficzny rodzaj narzędzia sensorycznego, które poprzez doświadczenie jest w stanie zaprezentować widzom proces fotosyntezy, który zachodzi w roślinach. Twórcy i twórczynie skonstruowali, mimo pozornej prostoty całej instalacji, dość skomplikowany syntezator, w którym generatorem dźwięku jest flora. Widz, poruszając się w środowisku instalacji, powoduje niewielkie zmiany oświetlenia, ilość CO2 itp., na które reagują rośliny, co jest rejestrowane za pomocą specjalnego systemu kamer, mierzącego ich reakcje na warunki zewnętrzne. Te sygnały docierają do syntezatora, który zamienia odczytywane z procesu fotosyntezy dane alfanumeryczne i przetwarza je na dźwięk.
Przestrzeń instalacji została zaprojektowana przede wszystkim dla roślin, to one są tutaj głównymi bohaterkami. Jest ona skonstruowana w taki sposób, aby tylko niewielka część była udostępniona dla osób zwiedzających, którzy są tutaj gośćmi.
W trendach architektonicznych od jakiegoś czasu widać, że wraca się do natury, mówi się o zieleni, wodzie. Osoby tworzące instalację idą o krok dalej, łącząc naturę z technologią, dając jej głos i prawo decydowania o sobie. Projektowanie dla nieludzkiego bytu jest zadaniem wymagającym dużej empatii, wdrożenia się w jego potrzeby i – nie ma co ukrywać – jest wyzwaniem dla projektantów_ek. Wszystkie decyzje projektowe powinnny być podporządkowane komfortowi roślin i ich potrzebom. Flora w tej instalacji pochodzi z lasu bukowego, więc projektując dla tych konkretnych gatunków, osoby projektujące musiały brać pod uwagę ich określone potrzeby, dotyczące zapotrzebowania na wodę. Podobnie jest ze światłem, które zmienia się w cyklu dobowym. Inne będzie w porze porannej, inne wieczorem. Jak zapewniają twórcy i twórczynie, światło będzie się też zmieniać w cyklu rocznym.
Wydaje się, że najważniejsze w tej instalacji jest przekonanie, że projektowanie powinno być jak najbardziej wrażliwe nie tylko na potrzeby ludzi. Rozumiejąc komunikaty wysyłane przez rośliny, reagujące na otoczenie, można już teraz zastanowić się, w jaki sposób mogłoby wyglądać projektowanie, w którym będziemy na równi z roślinami – po partnersku użytkować przestrzeń, w której razem żyjemy. Jest to nowa i ciekawa idea, że w projektowaniu nie tylko ludzie zasługują na troskę i myślenie o ich potrzebach. A traktowanie natury powinno odbywać się w sposób podmiotowy i partnerski. Rośliny stanowią ponad 98% biomasy na ziemi. Bez nich na pewno byśmy sobie nie poradzili. Także w interesie naszym i naszej przyszłości leży to, żeby traktować świat natury z szacunkiem.
Instalację można oglądać w Mediolanie do grudnia 2022 roku i jak zapewniają autorzy i autorki po zakończeniu wystawy wszystkie rośliny wrócą do swojego domu w nadleśnictwie Milicz pod Wrocławiem.
Organizatorzy wystawy: Instytut Adama Mickiewicza, Muzeum Architektury we Wrocławiu
Kuratorzy: Małgorzata Devosges-Cuber, Michał Duda
Architektura instalacji: Barbara Nawrocka i Dominika Wilczyńska (Miastopracownia )
Opieka merytoryczna: prof. Hazem M. Kalaji (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, inż. Ryszard Grodowski)
Oprawa dźwiękowa: Justyna Stasiowska
Identyfikacja wizualna: Nicola Cholewa, Magdalena Heliasz
Konsultacje botaniczne: prof. Urszula Zajączkowska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Instalacja audiowizualna: Teo Dumski
Koordynacja: Wiktoria Litwinowicz
Partnerzy: Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu, Lasy Państwowe Nadleśnictwo Milicz, Atelier delle Verdure – Architecture and Landscape Studio
Zdjęcia: Paolo Riolzi
Projekt został zrealizowany z okazji obchodów Roku Romantyzmu Polskiego i jest współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
