O dziewczynach studiujących w Bauhausie pisze się przy okazji obchodów stulecia weimarskiej szkoły wyjątkowo dużo. Powstały cenne wydawnictwa1, które wydobywają z otchłani niepamięci nazwiska przez całe dziesięciolecia nieobecne w podręcznikach opisujących dzieje sztuki i dizajnu. Rzadko jednak bohaterką tych publikacji bywa urodzona w Bobolicach w powiecie koszalińskim „bauhausówka”, która kształciła się w Weimarze w latach 1921–1925, podejmując tam naukę zaledwie kilka lat po ukończeniu liceum w Kołobrzegu.
Urodziła się w 1901 roku jako Meta Erna Niemeyer. Była najmłodszym z ośmiorga dzieci miejscowego rzeźnika. Tuż po pierwszej wojnie światowej usiłowała wyrwać się z rodzinnego gniazda, szukając wolności w kręgach młodzieży związanej z niemieckim ruchem Wandervogel (pol. Wędrowny ptak). O Bauhausie dowiedziała się od swojej nauczycielki rysunku, która pokazała jej manifest opublikowany przez Waltera Gropiusa. Gdy w końcu rozpoczęła naukę w tej eksperymentalnej szkole, jej najbliższym przyjacielem został późniejszy awangardowy fotograf Otto Umbehr (znany pod pseudonimem „Umbo”).
Opracowany przez Johannesa Ittena program kursu wstępnego zrobił na niej tak duże wrażenie, że wzięła w nim udział aż dwa razy. Szerzona przez szwajcarskiego mistrza doktryna mazdaznan zafascynowała ją do tego stopnia, że zaczęła studiować sanskryt w Jenie, dojeżdżając na tamtejsze zajęcia z Weimaru na rowerze. Pisane sanskrytem dewizy mazdaznan zostały przez nią wykorzystane jako ozdoby tkanin, które wykonywała w ramach uczelnianych warsztatów. Obok Ittena jej nauczycielami byli również Wassily Kandinsky, Oskar Schlemmer, Paul Klee, Walter Gropius i Georg Muche. W trakcie studiów wyjechała do Berlina, gdzie przyjaciel Werner Graeff przedstawił jej szwedzkiego twórcę filmów eksperymentalnych Vikinga Eggelinga. Przez pewien czas współpracowała z nim jako jego asystentka i pomagała mu skończyć Symfonię diagonalną. Po opuszczeniu szkoły nie zajmowała się już nigdy tkactwem, ale za to osiągnęła znaczące sukcesy jako twórczyni fotografii, dziennikarka, projektantka mody, tłumaczka i eseistka. Początkowo osiadła w Berlinie i publikowała pod pseudonimem Renate Green artykuły pisane dla pisma „Sport im Bild”. W 1926 roku poślubiła dadaistycznego malarza i filmowca Hansa Richtera. Związek ten wprawdzie nie trwał zbyt długo, jednak dzięki niemu Meta na co dzień przebywała w środowisku wybitnych przedstawicieli artystycznej awangardy europejskiej, z Manem Rayem i Fernandem Légerem na czele. Ten ostatni przedstawił ją paryskiemu królowi mody Paulowi Poiretowi, dla którego zaczęła projektować spódnice i sukienki. W 1931 roku założyła w Paryżu własne studio modowe Ré Sport, wyposażone w meble projektu Miesa van der Rohe. Szczególnym zainteresowaniem klientów cieszyły się jej projekty biżuterii z metalu i sztucznych kwiatów. Zasłynęła też jako autorka sukni, które były wiązane jak fartuch i można je było przekształcać w taki sposób, by z kreacji codziennej uczynić toaletę wieczorową.
W 1933 roku na przyjęciu w radzieckiej ambasadzie poznała poetę i pisarza Philippe’a Soupaulta, którego cztery lata później poślubiła. Jeszcze przed ślubem odbywała z nim podróże do Szwajcarii, Anglii, krajów skandynawskich, a nawet Tunezji, podczas których robiła fotografie ilustrujące jego teksty literackie. Stałym miejscem zamieszkania pary już od 1934 roku był Nowy Jork. Po zakończeniu wojny Niemeyer rozstała się z Soupaultem. On powrócił do Europy, a ona została w Nowym Jorku i zarabiała na życie jako dziennikarka „International Digest” oraz „Travel Magazine”. Rok później powróciła do Paryża i zaczęła pracować jako tłumaczka. Utrzymywała też kontakty z dawnymi przyjaciółmi (także z Soupaultem), realizując liczne projekty literackie i fotograficzne. Pod konieclat 80. XX wieku zyskała uznanie jako autorka fotografii odbijanych z jej przedwojennych negatywów.
Zmarła w 1996 roku w Wersalu. W Bobolicach pod Koszalinem spędziła kilkanaście pierwszych lat swojego życia i niewątpliwie obchody stulecia Bauhausu są dobrą okazją, by przypomnieć mieszkańcom jej rodzinnych stron o wybitnej krajance.
Przypisy:
- Zob.: Patrick Rössler, Elizabeth Otto, Frauen am Bauhaus. Wegweisende Künstlerinnen der Moderne; Ulrike Müller, Bauhaus-Frauen: Meisterinnen in Kunst, Handwerk und Design; Patrick Rössler, Bauhausmädels. A Tribute to Pioneering Women Artists
Bibliografia:
- Ré Soupault – Die Fotografin der magischen Sekunde, red. M. Metzner, Heidelberg 2007.
- Ré Soupault: Künstlerin im Zentrum der Avangarde (katalog wystawy), Heidelberg 2011.
- Ré Soupault. Nur das Geistige zählt. Vom Bauhaus in die Welt. Erinnerungen, red. M. Metzner, Heidelberg 2018.
—
Ilustracje: M. E. Niemeyer, projekty sukienek opublikowane w „Die Form” z 1930 roku, rekonstrukcja: I. Kozina
Korekta: Julia Mikusek i Anna Warzecha
