Vienna Design Week 2021

W dniach 23 IX do 3 X  w stolicy Austrii trwał Vienna Design Week . Każdego roku organizatorzy poszukują nowego miejsca dla centrum festiwalowego. Tym razem wybór padł na dzielnicę Brigittenau i stąd też humorystyczne okładkowe hasło Brigitte now!.

W poprzedniej edycji Vienna Design Week (2019) odwiedziło ponad 40 000 osób. Nie znamy jeszcze tegorocznych statystyk, ale z całą pewnością mimo pandemicznych obostrzeń wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowaniem.

Organizatorzy festiwalu dużo uwagi poświęcili palącym problemom świata i współczesnej kondycji społeczeństwa. Przekonywali, że dizajn to coś więcej niż działanie na rzecz komfortu użytkownika, czy ułatwienie dla naszego codziennego funkcjonowania. Dizajn może prowokować, zadawać ważne pytania, stosować poetyckie rozwiązania, być radykalny, ale przy tym nie pomijać człowieka i jego potrzeb.

Na mapie festiwalu znalazło się ponad 50 lokalizacji, my wspominamy o 3 z nich.

Na jednym z dziedzińców 20. dzielnicy Wiednia (dokładniej pod adresem Engerthstrasse 124)  znajduje się siedziba stowarzyszenia Design in Society . W dawnym warsztacie stolarskim 11 młodych absolwentów wzornictwa tworzy przestrzeń kreatywnego rozwoju oraz „warsztat przyszłości”, w którym projektanci szukają odpowiedzi na pytanie jak dizajn może przyczynić się do rozwoju społeczeństwa. W ramach Vienna Design Week kolektyw zaprosił zwiedzających do obejrzenia dwóch wystaw.

Pierwsza z nich prezentowała autorskie projekty każdego z założycieli kolektywu, a naszą szczególną uwagę zwróciła praca Sophie Falkeis  First Encounters. Co się wydarzy, gdy 2 gatunki, które wcześniej nie wchodziły ze sobą w interakcję, teraz spotkają się z powodu zmian klimatycznych wynikających z działalności człowieka?

Projekt First Encounters (Pierwsze spotkania) opowiada o zwierzętach, które ewoluowały w izolacji i spotkały się po raz pierwszy. Autorka śledzi procesy zmian w globalnych wzorcach przemieszczania się i zasięgu gatunków. Przedstawia spekulatywne szkice scenariuszy spotkań i przewiduje ich możliwe konsekwencje dla życia ludzi i działania ekosystemów. Projekt w formie przestrzennej instalacji wizualizuje jak mocno połączone są światy ludzi i zwierząt, a jego utopijnym celem jest włączenie innych gatunków w procesy podejmowania decyzji geopolitycznych i budowę międzygatunkowego społeczeństwa.

Druga z wystaw prezentowana w przestrzeni Design in Society miała tytuł DIN2121. SEVEN MEASURING DEVICES FROM 2121.

W dzisiejszym świecie kto mierzy, ten ma władzę. Odchylenie jest normą, wyjątek jest regułą. Wzrost: 52 cm, waga: 3410 g, obwód głowy: 36 cm. Waga i taśma miernicza witają nas w świecie i określają, jak bardzo odbiegamy od normy. (źródło: wienwoche.org/en/1112/din2121 )

Siedmiu dizajnerów przygotowało siedem narzędzi pomiarowych z 2121 roku. Projekt ma na celu ukazać nowy, alternatywny świat i ocenić jego potencjał.

Naszą szczególną uwagę przykuł projekt Waage für Arbeitgewichtung, czyli Wagi Pracy. Jest to narzędzie pomiarowe, którego jednostką są warunki pracy. Na szali kładziemy wartości pozytywne tj.: swoboda w działaniu, możliwość rozwoju, dobra płaca (jasne kule) oraz wartości negatywne tj.: wysoki poziom nadzoru, brak elastyczności, przepracowanie (ciemne kule). Wynikiem pomiaru jest ocena miejsca pracy: stan równowagi, lub jego brak, gdy pozytywne/negatywne cechy (dosłownie) przeważają szalę.

Istnieje również osobny zestaw zachowań (mobbing, rasizm, seksizm itp.), reprezentowany przez trzeci  rodzaj obciążnika, całkowicie przechylającego wagę na stronę negatywną. To sytuacja, w której należy negocjować warunki zatrudnienia lub zmienić pracę.

Autorzy prac prezentowanych na wystawie DIN2121: Mia Meus | Sarah Franzl | Ege Kökel | Johanna Pichlbauer | Isabel Prade | Stephanie Kneissl | Julia Schwarz.

Wystawa odbyła się w jednym z budynków Uniwersytetu Sztuki Stosowanej w Wiedniu (Universität für angewandte Kunst ). Przedstawione projekty były mieszanką statycznych, interaktywnych i audiowizualnych mediów, performansów, interwencji i instalacji.

A co jeśli projektanci nie chcą już rozwiązywać problemów? A jeśli chcą sprawiać kłopoty? Jeśli wolą proponować nowe problemy w odpowiedzi na te już istniejące? Jeśli są pesymistami lub cynikami? Jeśli chcą zepsuć zabawę wszystkim innym i napluć im do zupy?

Odpowiadając na narzuconą projektantom odpowiedzialność za ratowanie świata, młodzi dizajnerzy buntują się i negują taką rolę. Przedstawione prace są przykładami projektowania podziałów: gry planszowe dają graczom nierówne szanse; opakowanie do baniek mydlanych, uniemożliwia ich powstanie. To co miało służyć rozrywce generuje w nas rozdrażnienie i prowadzi do konfliktu.

AI as troublemaker. Stronnicze algorytmy

Jednym z czynników wypaczających system, jest nabyta stronniczość algorytmów. 

Autorzy pracy OPRES snują scenariusz przekazania kontroli nad rekrutacją pracowników sztucznej inteligencji. Ta, skanując bazy danych oceni trendy dotyczące płci, wieku, pochodzenia etnicznego na różnych stanowiskach i najpewniej dojdzie do logicznego wniosku, że niektóre cechy (np. kolor skóry) są lepsze, bo bardziej opłacalne od innych.

Autorzy: Julia Winkler, Andreas Palfinger

W przestrzeni uniwersytetu prezentowana jest też kampania reklamowa, która daje głos ludziom pracującym w przemyśle odzieżowym w krajach rozwijających się. Hasła prowokują z wielkoformatowych bannerów.

Autorzy: Mirjam Lingitz, Lena Wenzel, Sebastian Lou

Antydizajn, ironia i absurd mogą być skutecznym narzędziem w rękach projektantów, którzy w przekorny sposób skłaniają nas do refleksji o nas samych i rzeczywistości, w której żyjemy.

Dzięki inicjatywie Akademickiego Centrum Designu (ACD)  podczas Vienna Design Week odbyła się wystawa prezentująca 24 wybrane studenckie projekty z wydziałów projektowych polskich uczelni artystycznych. Wspominamy o niej, nie tylko ze względu na bliskie nam projekty polskich studentów, ale również dlatego, że cieszyła się wyjątkowo dużym zainteresowaniem. Odbiór prac był bardzo pozytywny, a sama aranżacja wystawy wyróżniała się w centrum festiwalowym.

Ekspozycja była kuratorowana przez Izabelę Bołoz. Tematem wystawy była UWAŻNOŚĆ przedstawiana w różnych kontekstach: ciało/zdrowie, społeczeństwo, otoczenie/natura. Zwróciliśmy uwagę na 2 projekty studentów z Akademii Sztuki w Szczecinie.

Renata Ramola-Piórkowska Jutro. Tkaniny z użyciem nasion

Metaforyczny projekt odnosi się do działalności człowieka i naszego wpływu na degradację planety. Autorka zastanawia się także nad rolą projektanta w cyklu życia przedmiotów, oraz co dzieje się z wyrzuconymi przez nas produktami. Jej odpowiedzią jest wyjątkowa tkanina, wykonana z przędzy składającej się z nasion roślin połączonych biodegradowalną folią (powstało jej łącznie około 1,5 tys metrów!). Inspiracją dla tego rozwiązania były rozpuszczalne nici chirurgiczne i opakowania kapsułek do prania.

Powstała z tej niezwykłej przędzy tkanina tworzy okrycie o nazwie Jutro. Może pełnić ono rolę ubrania, jak i azylu/schronienia. Porzucone Jutro zostaje wchłonięte przez przyrodę, stając się nie odpadem, lecz kanwą rozwoju nowych roślin.

Magdalena Wawrzyniak Projekt konceptualnej broni białej w kontekście współczesnego ruchu oporu społecznego

Projekt jest interesującym komentarzem do obecnej kondycji społeczeństwa. Nawiązując do wielkich protestów z ostatnich lat (Extinction rebellion, Black Lives Matter, czy wydarzeń w Hongkongu) autorka zauważa globalny ruch na rzecz zmiany obowiązującego statusu quo.

Z pozoru zwykły taboret – symbol bierności – może zostać przekształcony w zbroję, tarczę i pałkę. Celem autorki nie jest jednak zachęta do walki, lecz do refleksji. Przekonuje nas, że wielkie społeczne zmiany wymagają zaangażowania jednostek i podjęcia przez nie działań na rzecz konstruktywnych zmian.

Vienna Design Week  nie przypomina rozmachem pokrewnych wydarzeń z Eindhoven czy Mediolanu. Jednak prezentowane w jego trakcie projekty są z pewnością warte uwagi. Festiwal nie skupia się jedynie na „twardym” wzornictwo nakierowanym na przemysł. Ważny jest tu również dizajn spekulatywny, który koncentruje się wokół pytania „a co by było gdyby?”, poszukiwania możliwości zmiany oraz zaprojektowania alternatywnej rzeczywistość.

Miłośników dizajnu i sztuki nie trzeba namawiać do wizyty w mieście tak pełnym wspaniałych galerii i muzeów jak Wiedeń, jednak z pewnością warto odwiedzić je właśnie w trakcie trwania festiwalu.