Nr 24/2025 Dalekowschodnie smoki

24. numer naszego kwartalnika poświęcamy projektowaniu w Chinach i Japonii. Choć trzy teksty na temat każdego z tych krajów nie wyczerpują dynamicznie rozwijającej się tam problematyki designu, zwracają uwagę na istotne zjawiska. Co zaskakujące, liczba opracowań na ten temat, zwłaszcza u nas, pozostaje niewielka – mimo rosnącej liczby Polaków odwiedzających te kraje w celach zawodowych. Nie są to tylko projektanci negocjujący warunki produkcji w Chinach, ale także pedagodzy zatrudnieni na tamtejszych uczelniach oraz designerzy wyjeżdżający na stypendia do Japonii, by czerpać z jej bogatych tradycji rzemieślniczych. Nadszedł czas, aby przyjrzeć się bliżej projektowaniu w tych regionach, zwłaszcza że ich wpływ na kulturę Zachodu jest coraz silniejszy.

W dużych metropoliach Chin modę dzielą między siebie nowoczesność z tradycją oraz Wschód z Zachodem.

In Chinese culture, bamboo is more than just a plant – it is a cultural symbol. Su Shi, the great writer of the Northern Song dynasty, once said: “Better to have no meat than no bamboo.” Bamboo is found throughout China, and as Joseph Needham noted in Science and Civilisation in China: “No other plant symbolizes the Chinese landscape as distinctively, nor holds such an important place in China’s artistic and technological history.” Over 7,000 years ago, the ancient Chinese were already weaving daily necessities from bamboo, reflecting both a traditional approach to using natural resources and the Chinese philosophy of “Harmony Between Man and Nature.”

Kiedy po II wojnie światowej świat przystał na surowe propozycje europejskich modernistów, jedynie Japonia odrzuciła koncepcję zerwania z tradycją na rzecz budowania nowego, pragmatycznego otoczenia. Paradoksalnie minimalizm wygenerowany w dalekowschodnim archipelagu nie tylko dorównał temu z Europy Środkowej, ale i skutecznie uchronił od zagłady rzemiosło i przejawy tożsamości narodowej w japońskiej kulturze materialnej.

W lipcu 2023 roku miałam okazję zobaczyć wystawę Kenyi Hary Make the Future a Better than Today, która została pokazana w Muzeum Narodowym w Poznaniu przez kuratorkę Annę Grabowską-Konwent.

W 2015 roku po raz pierwszy zaprojektowałem i wykonałem przedmioty czysto estetyczne, niemające nic wspólnego z użytecznością, funkcjonalnością, dostępnością czy ergonomią, a nawet ekonomią. Wewnątrz mnie ścierały się dwie postawy: designera wykształconego w celu tworzenia produktu dla przemysłu i nieuświadomionego projektanta szukającego istoty przedmiotów w ich warstwie estetycznej. Spór ten ujmę pytaniem: Co jest nadrzędne – funkcja czy estetyka?