0 Wstęp 24
24. numer naszego kwartalnika poświęcamy projektowaniu w Chinach i Japonii. Choć trzy teksty na temat każdego z tych krajów nie wyczerpują dynamicznie rozwijającej się tam problematyki designu, zwracają uwagę na istotne zjawiska. Co zaskakujące, liczba opracowań na ten temat, zwłaszcza u nas, pozostaje niewielka – mimo rosnącej liczby Polaków odwiedzających te kraje w celach zawodowych. Nie są to tylko projektanci negocjujący warunki produkcji w Chinach, ale także pedagodzy zatrudnieni na tamtejszych uczelniach oraz designerzy wyjeżdżający na stypendia do Japonii, by czerpać z jej bogatych tradycji rzemieślniczych. Nadszedł czas, aby przyjrzeć się bliżej projektowaniu w tych regionach, zwłaszcza że ich wpływ na kulturę Zachodu jest coraz silniejszy.
Zeng Tu – teoretyk i pracownik naukowy Sichuan Fine Arts Institute w Chongqing w swoim tekście (Podróż drogą środka) poddaje krytyce zglobalizowane, modernistyczne wartości przejęte z Zachodu, argumentując za eksploracją rodzimej przeszłości jako fundamentu przyszłości. Skłania do refleksji nad podstawowymi wartościami życia i koncepcją lepszego społeczeństwa. Jego analiza ukazuje, jak silnie chińskie społeczeństwo uległo wpływom Zachodu i jak istotna stała się dziś obrona własnej tożsamości. Z kolei Dominika Kowal, wykładowczyni na Wydziale Projektowania Mody w Modern International Art and Design Academy w Chongqing, w artykule Hanfu, hanbok i kimono w wersji zmodernizowanej, czyli o ewolucji mody w Azji Wschodniej opisuje codzienny styl ubioru młodzieży w chińskich metropoliach. Na ulicach widać, jak tradycja przenika się z nowoczesnością, co jeszcze bardziej uwidacznia się w projektowaniu mody. Rośnie znaczenie chińskiej tożsamości w nawiązaniu do wydarzeń historycznych i politycznych, czego przykładem jest powszechnie znany ruch guochao („chińska fala”). Moda staje się tu nie tylko formą ekspresji narodowej odrębności, ale także atrakcyjną ofertą handlową na rynkach międzynarodowych. Na eksplorację własnej kultury wskazuje także tekst Wu Hanhan i Shi Danqin zatytułowany W harmonii z naturą. Zastosowanie bambusa w tradycyjnej chińskiej wytwórczości. Autorki analizują znaczenie bambusa jako kluczowego surowca chińskiego rzemiosła, łącząc jego bogate dziedzictwo kulturowe z nowoczesnymi, ekologicznymi technologiami. Dzięki temu bambus zyskuje nowe zastosowania we współczesnym projektowaniu.
Japońską część numeru otwiera artykuł Dominika Lisika O fenomenie japońskiego wzornictwa. Jako projektant i badacz designu autor przedstawia historię i współczesność japońskiego designu, w którym nowoczesne technologie są mocno osadzane w tradycji. Ta cecha, zakorzeniona w średniowiecznym porządku społeczno-religijnym, wyróżnia japońskie podejście do prostoty i funkcjonalności, czyniąc je rozpoznawalnym na całym świecie. Marta Truś-Buchajska rozwija ten temat w artykule Projektowanie jako dialog. Jak filozofia Kenyi Hary zmienia sposób patrzenia na rolę projektanta? Skupia się na twórczości jednego z czołowych japońskich designerów, który w swojej pracy kwestionuje utarte schematy myślowe i konwencjonalne praktyki projektowe. Autorka przyznaje, że filozofia Kenyi Hary wpłynęła także na jej własne podejście do designu. Podobne inspiracje Dalekim Wschodem odnajdujemy w tekście Pawła Jasiewicza Jak droga przeciwności kształtuje rzeczywistość. Projektant opisuje swoje doświadczenia ze stypendium w tradycyjnym japońskim warsztacie stolarskim, które zmieniły jego podejście do pracy z materiałem. W centrum jego zainteresowań znalazło się poszukiwanie ukrytych w tworzywie wartości estetycznych, co wpłynęło na sposób, w jaki kształtuje formy swoich projektów.
Każdy z tych sześciu tekstów ukazuje dialog między odległymi kulturami, który może przebiegać na różne sposoby. Takie doświadczenia są wartościowe dla obu stron – zarówno gdy pomagają lepiej zrozumieć własną tożsamość, jak i wtedy, gdy poddają ją weryfikacji. Wpływ projektowania chińskiego i japońskiego na Zachód jest dziś silniejszy niż kiedykolwiek, a unikalne azjatyckie podejście do tradycji i innowacji stanowi inspirację dla globalnego designu.
Czesława Frejlich,
redaktorka prowadząca numeru