Nr 17/2023 Open source

Koncepcja open source w swojej pierwotnej wersji opiera się na przekonaniu, że udostępnianie publicznie w ramach otwartej licencji kodu źródłowego oprogramowania przyczynia się do tworzenia lepszych, bardziej innowacyjnych i bezpiecznych produktów. W praktyce oznacza to, że użytkownicy mają prawo przeglądać, analizować, modyfikować i rozpowszechniać kod źródłowy, a także w zależności od swoich potrzeb tworzyć oparte na jego bazie nowe projekty.

Strategia swobodnego, darmowego przepływu informacji, będąca naczelnym założeniem ruchu Open Source Software może znaleźć zastosowanie w dziedzinach życia innych niż programowanie – od dystrybucji dzieł sztuki po metody edukowania o zaawansowaniu kryzysu klimatycznego.

W minionych latach powstawały internetowe zbiory obejmujące dane wrażliwe, których głównym źródłem były treści udostępniane przez użytkowników internetu na otwartych licencjach. Użytkownicy jednak zwykle nie są świadomi, w jakim zakresie przesyłane przez nich treści mogą zostać wykorzystane na potrzeby rozwoju algorytmów sztucznej inteligencji.

Uwolnić projekt to inicjatywa, która miała na celu wypracowanie i wdrożenie nowego modelu produkcji i dystrybucji wykorzystującego wolne licencje Creative Commons i relacje, jakie użytkownik nawiązuje z wytwórcą przedmiotu.

Czy model open source¹ może być sposobem na humanizowanie technologii? Jak projektować przedmioty, przestrzenie czy sytuacje z góry zakładające możliwość ingerencji drugiej osoby w naszą pracę? Czy partycypacyjny charakter open design² stanowi odpowiedź na problem braku inkluzyjności wzornictwa?

W późnym kapitalizmie jesteśmy uwikłani w zgrabny, działający przeciwko nam i środowisku naturalnemu system mający skuteczne sposoby, aby odebrać nam owoce postępu i utrzymywać nas w stanie miękkiego niewolnictwa. To ten system dyscyplinuje pracowników najemnych, ustanawia relacje władzy pomiędzy zleceniodawcami a zleceniobiorcami i zmusza tych drugich do robienia rzeczy, do których wstyd im się przyznać.

Odczytywanie produktów sztucznej inteligencji na nowo, z punktu widzenia rzemiosła, pozwala bardziej docenić pozapiśmienne formy zakodowanej komunikacji funkcjonujące do dziś.

Internet, narzędzia cyfrowe, nowe metody wytwarzania zaburzyły wiele dotychczasowych porządków związanych z produkcją masową, prawami własności intelektualnej, opozycją oryginału i kopii czy producentów i konsumentów. (Prawie) każdy może wytwarzać, produkować, projektować. Czy jednak w praktyce projekty open source realizują utopię o dizajnie dostępnym dla wszystkich, demokratycznym?