Nr 10/2021 Technologiczny niepokój

Dla projektantów technologia – temat przewodni 10. numeru – to materia działania. Jeszcze do niedawna nie wzbudzała aż takich emocji. Zmiany w podejściu do projektowania wynikające z wprowadzania nowych technologii były czymś naturalnym. Nadal celem dizajnu było przetwarzanie materiału w obiekt, który miał zaspokajać potrzeby i pozwalać lepiej i bezpiecznie funkcjonować w otaczającym świecie. Czasem odpowiadał na bardziej wyszukane potrzeby, niekiedy dyskusyjne lub nawet moralnie podejrzane.

Gwałtowny przyrost wiedzy oraz możliwości technicznych w ostatnich dekadach czyni zakres naszego oddziaływania na otaczające środowisko oraz na nas samych tak dużym, że oddziaływanie to zaczyna odgrywać dominującą rolę w kształtowaniu przyszłości Ziemi.

Czym są SVHC? Jak można je zastąpić? Czy „eko” zawsze jest zdrowe? Jaka jest ciemna strona recyklingu?

Natura jest przeogromną kopalnią różnorakich materiałów, w tym polimerów produkowanych przez mikroorganizmy. Część z tych wytworów z powodzeniem może być wykorzystywana jako zamienniki tradycyjnych plastików. Mikroby przychodzą z pomocą przy wytwarzaniu substytutów styropianu, sztucznej skóry czy polimerów używanych do produkcji butelek, reklamówek i innych jednorazowych opakowań.

Biodizajnerzy i bioartyści zainspirowani technikami wywodzącymi się z laboratoriów polegającymi na tworzeniu i poszukiwaniu nowych biomateriałów, wykorzystywaniu biomimikry, wytwarzaniu światła przez żywe organizmy są w stanie poruszyć opinię publiczną i wspólnie z naukowcami nadać nowy kierunek rozwoju naszej cywilizacji, pozwalający wyjść nam z antropocenu.

O sztucznej inteligencji dużo się pisze i mówi, powstają różne rządowe i środowiskowe programy jej rozwoju, ale czy wiemy, czym faktycznie jest? Czy uzasadnione jest przekonanie, że sztuczna inteligencja jest synonimem postępu i tylko ona może zapewnić sukces gospodarczy? Na ile oparcie w rzeczywistości ma obawa, że sztuczna inteligencja nam zagraża?

Rewolucja neolityczna wytyczyła dla ludzkości drogę rozwoju, podczas gdy obecnie dalszy rozwój prowadzi nas prawdopodobnie do globalnej katastrofy. Skoro zatem Homo sapiens jest w sensie społecznym dzieckiem rewolucji neolitycznej, uprawdopodobniona jest także teza o zmierzchu naszego gatunku, który aby przetrwać, musi odnaleźć inną strategię życia.

Za „technologią” i „dizajnem” często podąża słowo „innowacja”. Innowacja w obu dziedzinach, powiadają, jest dobra dla gospodarki. A to z kolei, powiadają znów, jest dobre dla nas, obywateli. Czy ufamy ekonomii skapywania dawnego kapitalizmu, czy chcemy patrzeć w nową przyszłość, musimy zadać sobie pytanie o pozycję dizajnu w tych nowych strukturach.